„Dla Polaków pozostanie przyjacielem” – napisał prezydent Andrzej Duda w liście do bliskich Stanisława Szuszkiewicza. Został on odczytany w sobotę w Mińsku podczas pogrzebu pierwszego przywódcy niepodległej Białorusi.

Dla Polaków pozostanie przyjacielem

Dla Polaków pozostanie przyjacielem, który wysoko cenił wartość naszego polsko-białoruskiego dobrego sąsiedztwa, wyrastającego z wielowiekowej wspólnoty dziejów

— napisał Andrzej Duda, wyrażając nadzieję, że jego „dziedzictwo nie zginie i doczekamy czasu, kiedy jego imię nosić będą ulice białoruskich miast”.

Prezydent RP nazwał Szuszkiewicza „świadkiem i współautorem wielkich przemian historycznych, które kierowały Białoruś na drogę niepodległości i demokracji oraz dobrosąsiedzkiej współpracy”.

Był także sygnatariuszem porozumienia o rozwiązaniu Związku Sowieckiego – aktu będącego największym pokojowym sukcesem geopolitycznym w XX wieku. Rozumiemy i szanujemy wartość niepodległego państwa białoruskiego oraz znaczenie tożsamości i języka naszych drogich przyjaciół - Białorusinów

— podkreślił Duda w liście odczytanym przez ambasadora RP Artura Michalskiego.

Pogrzeb pierwszego przywódcy niepodległej Białorusi odbywa się na cmentarzu Północnym w Mińsku. Początkowo planowano, że polityk zostanie pochowany na cmentarzu Wschodnim.

Wcześniej w mińskiej archikatedrze odbyła się msza święta, którą celebrował arcybiskup Józef Staniewski, zwierzchnik białoruskich katolików.

Polskę reprezentuje delegacja z ambasadorem Arturem Michalskim, który od jesieni 2020 r. przebywa na konsultacjach w Polsce. Władze Białorusi wydały zgodę na jego przybycie na pogrzeb.

Michalskiemu towarzyszy 90-letnia prof. Elżbieta Smułkowa, pierwsza ambasador RP na Białorusi, a także Marek Ziółkowski, były wiceminister spraw zagranicznych i dyplomaci z ambasady RP w Mińsku.

Od piątkowego wieczoru trumna z ciałem Szuszkiewicza była wystawiona w katedrze, gdzie mogli go pożegnać Białorusini. Przed rozpoczęciem mszy kolejka przed katedrą ciągnęła się na kilkadziesiąt metrów.

Stanisław Szuszkiewicz pod koniec kwietnia trafił na intensywną terapię w związku z następstwami infekcji Covid-19. Zmarł 3 maja.

Kim był Szuszkiewicz?

Szuszkiewicz należał do grona oponentów Alaksandra Łukaszenki – obecnie w prorządowych sieciach społecznościowych publikowane są krytyczne i niewyszukane komentarze na jego temat. Z kolei kręgi niezależne określają go jako „całkowite przeciwieństwo Łukaszenki”, który rządzi Białorusią nieprzerwanie od 1994 r. Mówią również o „straconej szansie”. Szuszkiewicz startował w 1994 r. w wyborach prezydenckich, zdobył wówczas niecałe 10 proc. głosów.

Urodził się 15 grudnia 1934 r. w Mińsku. W tym mieście skończył studia fizyczno-matematyczne na Białoruskim Uniwersytecie Państwowym. W 1973 r. otrzymał tytuł profesorski. W politykę zaangażował się dopiero po katastrofie elektrowni atomowej w Czarnobylu. Jako naukowiec informował o zagrożeniach wynikających z tego wybuchu i pracował nad ograniczeniem jego skutków. W 1990 r. został delegatem Zjazdu Deputowanych Ludowych ZSRR i wkrótce potem deputowanym Rady Najwyższej Białorusi.

W 1991 r., już jako przewodniczący Rady Najwyższej, doprowadził do spotkania w rezydencji Wiskule w Puszczy Białowieskiej z przywódcami Rosji i Ukrainy, Borysem Jelcynem i Leonidem Krawczukem, i wraz z nimi podpisał 8 grudnia porozumienie o rozwiązaniu ZSRR i utworzeniu Wspólnoty Niepodległych Państw. Dzięki temu porozumieniu Białoruś oraz inne republiki radzieckie stały się niepodległymi państwami.

W rozmowie z PAP w 2016 r., wspominając tamte wydarzenia, Szuszkiewicz ocenił, że wobec osłabienia władz w Moskwie, puczu sierpniowego w 1991 r.

Michaił Gorbaczow i jego otoczenie nie byli już w stanie kierować państwem. Gdy podpisywaliśmy porozumienia białowieskie, Związek Radziecki już nie istniał. Wydarzenia 8 grudnia były tylko konstatacją tego faktu

— mówił Szuszkiewicz.

Polityk powiedział wówczas, że likwidację ZSRR drogą pokojową uważa za swój największy życiowy sukces, podobnie jak decyzję o bezwarunkowym wycofaniu z terytorium Białorusi broni jądrowej.

wkt/PAP