Przeprowadzona w Brukseli 20 czerwca 2016 r. międzynarodowa konferencja o rozszerzonej konfiskacie potwierdza, że narzędzie, które Ministerstwo Sprawiedliwości zamierza wprowadzić w Polsce, z powodzeniem stosowane jest do walki z przestępczością w wielu innych krajach Unii Europejskiej.

Na zaproszenie Komisji Europejskiej w brukselskim spotkaniu wziął udział Marcin Warchoł, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości. Moderował on panel ekspercki, dotyczący zarządzania zajętym mieniem.

Elodie Malassis z francuskiej AGRASC – państwowej agencji zajmującej się konfiskowanym mieniem – relacjonowała, że w jej kraju skuteczne prawo przewidujące konfiskatę mienia przestępców obowiązuje od 2010 r. Wcześniej konfiskatę można było we Francji przeprowadzić jedynie w drodze postępowania cywilnego, co było trudne do wykonania.

Prof. Anna Maria Maugeri z Uniwersytetu w Catanii podkreślała, że  we Włoszech bardzo często stosowany jest przepadek przedsiębiorstw albo ich zarząd przymusowy.

Z kolei Prof. Barbara Vettori z Catholic University of Milan przybliżyła orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ECHR), dotyczące konfiskat. Jak zaznaczyła, Trybunał wypowiadał się przede wszystkim wobec rozwiązań prawnych, przewidujących przepadek rozszerzony lub bez skazania, stosowanych we Włoszech i Wielkiej Brytanii.

We Włoszech podstawą zastosowania środków osobistych i majątkowych, jak relacjonowała prof. Vettori, jest samo podejrzenie kontaktów z mafią. Nie trzeba w takim przypadku uruchamiać procedury karnej. Zabezpiecza się całe mienie dużej wartości. Konfiskata jest orzekana w następstwie postanowienia o zabezpieczeniu, jeśli osoba nie wykaże legalnego źródła majątku. Skazanie karne nie ma znaczenia.

Prof. Vettori przytoczyła pięć przykładów takich spraw (M. p-ko Włochom ; Raimondo p-ko Włochom; Arcuri i inni p-ko Włochom; Bocellari i Rizza p-ko Włochom; Bongiorno i inni p-ko Włochom). W żadnej z nich ECHR nie doszukał się naruszenia standardów przewidzianych w Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka.

Natomiast w Wielkiej Brytanii przeprowadza się konfiskatę gotówki powyżej 10 000 funtów – chyba że ktoś wykaże, iż posiada pieniądze z legalnego źródła. Europejski Trybunał Praw Człowieka zajmował się wieloma takim sprawami (np. Butler p-ko Wlk. Brytanii, Philips p-ko Wlk. Brytanii; Grayson i Barnham p-ko Wlk. Brytanii).

Ponadto kwestie związane z rozszerzonym przepadkiem korzyści z przestępstwa były rozpoznawane m. in. w sprawach Denisova i Moseyeva przeciwko Rosji, Gogitidze p-ko Gruzji i Veits p-ko Estonii. W większości spraw ECHR stwierdzał dopuszczalność tego typu konfiskaty mienia pochodzącego z przestępstwa, pod pewnymi warunkami, będącymi gwarancjami dla osoby oskarżonej.

Momentami burzliwa debata podczas konferencji w Brukseli, pokazała, że również w Europie Zachodniej temat zajmowania mienia pochodzącego z działalności przestępczej wywołuje dyskusje. Dlatego należy podejmować działania pogłębiające współpracę państw UE w tej dziedzinie.

Arie Ijzerman, reprezentujący na konferencji Ministerstwo Sprawiedliwości i Bezpieczeństwa Królestwa Niderlandów, wezwał do prac nad instrumentami dotyczącymi wzajemnego uznawania orzeczeń o konfiskacie. Jak podkreślał, nowe rozwiązania powinny opierać się na obecnie obowiązującej dyrektywie unijnej z 2014 r., która przewiduje konfiskatę rozszerzoną, konfiskatę bez wyroku skazującego, a także konfiskatę od osoby innej niż sprawca.

Francisco Fonseca Morillo z Dyrekcji Generalnej ds. Sprawiedliwości i Konsumentów KE informował, że w skali Unii Europejskiej, 40 proc. odzyskanych od przestępców środków pochodzi z konfiskaty bez skazania, 13 proc. z tradycyjnej konfiskaty. Bardzo niewiele orzeczeń przepadku egzekwuje się w sprawach transgranicznych. Konieczne jest więc zapewnienie przepływu orzeczeń i ich wzajemne uznawanie.

Dyr. Fonseca Morillo zaznaczył, że różnice państwowe nie powinny ograniczać działań w odzyskiwaniu mienia. Dlatego Dyrekcja Generalna ds. Sprawiedliwości i Konsumentów KE ma przedstawić propozycję legislacyjną, dotyczącą wzajemnego uznawania orzeczeń o konfiskacie.

Głównym celem konferencji była analiza, czy konieczne jest opracowanie nowej dyrektywy unijnej, która pogłębi współpracę państw w zakresie konfiskaty i być może – zgodnie z pomysłem Komisji Europejskiej - rozszerzy rozwiązania UE, dotyczące konfiskaty rozszerzonej, na inne przestępstwa.

Wydział Komunikacji Społecznej i Promocji Ministerstwo Sprawiedliwości