„Krok w stronę stłamszenia wolności słowa” – apel do prezydenta Andrzeja Dudy o zawetowanie ustawy cenzorskiej

W dniu 27 marca Senat RP przyjął bez poprawek nowelizację Kodeksu karnego wprowadzającą regulacje dotyczące zwalczania tzw. mowy nienawiści. Nowelizacja rozszerza katalog cech chronionych m.in. o „orientację seksualną”. Ordo Iuris wielokrotnie wskazywało, że ta zmiana może doprowadzić do ograniczenia swobody debaty publicznej w newralgicznych obszarach związanych z płciowością, małżeństwem, rodziną i wychowaniem.

Kilkudziesięciu filozofów, naukowców i publicystów, stając w obronie filaru demokratycznego społeczeństwa, jakim jest wolność słowa, podpisało się pod apelem do Prezydenta RP wzywającym do zawetowania ustawy. Wśród sygnatariuszy są m.in. prof. Zdzisław Krasnodębski, prof. Ryszard Legutko, dr Jacek Saryusz-Wolski, prof. Jan Żaryn, Rafał Ziemkiewicz, Paweł Lisicki, Łukasz Warzecha, Bronisław Wildstein czy bracia Karnowscy. Prawnicy Ordo Iuris przygotowali również analizę ustawy wskazującą na konsekwencje jej wdrożenia.

Instytut opublikował też petycję do Prezydenta RP, którą można podpisywać na stronie stopdyktaturze.pl.

Sygnatariusze apelu wskazują, że „prezydenckie weto w tej sprawie jest ostatnim bastionem obrony konstytucyjnych praw”. Zwracają też uwagę, że pojęcie tzw. mowy nienawiści staje się dziś narzędziem walki z wolnością wypowiedzi.

To pod tym hasłem dokonuje się dziś cenzury i kneblowania debaty publicznej. Początkowo zjawisko to zagościło w przestrzeni cyfrowej, by po kilku latach zażądać dla siebie miejsca w kodeksach karnych

— podkreślono w apelu.

Podpisujący apel zauważają też, że wprowadzenie tego typu regulacji w innych krajach skutkuje licznymi działaniami cenzorskimi.

Obserwujemy przypadki aresztowań za stosowanie adekwatnych do płci zaimków, stawiania zarzutów karnych osobom modlącym się pod klinikami aborcyjnymi czy kapłanom głoszącym kazania na temat małżeństwa i rodziny. Toczą się postępowania wobec organizacji przypominających o obiektywnej, biologicznej rzeczywistości płci

— wskazano.

Sygnatariusze podkreślają też, że ustawa sprzeciwia się zasadzie równego traktowania.

Zamiast zapewniać równe traktowanie wszystkim obywatelom, ustawa faworyzuje wybrane grupy, tworząc hierarchię „chronionych” i „niechronionych” obywateli

— napisano.

Wśród sygnatariuszy są przedstawiciele różnych dziedzin nauki – historii, filozofii, socjologii, pedagogiki, teologii czy psychologii. Apel podpisali również znani publicyści i przedstawiciele organizacji społecznych. Swój podpis złożyli m.in. prof. Zdzisław Krasnodębski, prof. Ryszard Legutko, dr Jacek Saryusz-Wolski, prof. Jan Żaryn, prof. Wojciech Roszkowski, prof. Andrzej Nowak, ks. prof. Paweł Bortkiewicz, prof. Ewa Budzyńska, dr Jolanta Hajdasz, adw. Jerzy Kwaśniewski, Rafał Ziemkiewicz, Paweł Lisicki, Łukasz Warzecha, Jacek i Michał Karnowscy, Bronisław Wildstein, Witold Gadowski, Cezary Kaźmierczak czy Tomasz Wróblewski.

Instytut Ordo Iuris przekazał również Prezydentowi RP opinię prawną na temat nowelizacji. Autor analizy, mec. Rafał Dorosiński, wskazuje, że przyjęte zmiany w Kodeksie karnym zagrażają konstytucyjnie gwarantowanej wolności wyrażania poglądów. W analizie zauważono, że wynikający z zasady demokratycznego państwa prawnego nakaz zachowania zasady dostatecznej określoności regulacji prawnej nie jest spełniony w odniesieniu do przesłanki „orientacji seksualnej”. Ponadto ustawa ma na celu, jak wskazywano na etapie prac parlamentarnych (w uzasadnieniu do druku nr 876), „realizację międzynarodowych zaleceń w zakresie standardu ochrony przed mową nienawiści i przestępstwami z nienawiści.” Owa „ochrona” czy też „walka” z „mową nienawiści” stanowi w istocie przedmiot wielu kontrowersji i zasadnie postrzegana jest jako jedno z najważniejszych zagrożeń dla wolności słowa nie tylko w Polsce, ale także w całym świecie zachodnim.

W przekazanej Prezydentowi opinii Instytut zaznacza ponadto, iż przepisy ograniczające konstytucyjne prawa i wolności (w tym wolność słowa) muszą być zgodne z wymogami zawartymi w art. 31 ust. 3 Konstytucji. Ustawa cenzorska tych wymogów nie spełnia. Ordo Iuris zauważa też, że obecnie istnieje szereg środków karnoprawnych i innych niż karnoprawne chroniących już dziś każdego (bez względu na takie czy inne cechy lub autoidentyfikacje) przed przemocą, nawoływaniem do przemocy, groźbami, znieważaniem i wypowiedziami zniesławiającymi. Wprowadzenie tej nowej regulacji jest zatem zbędne.