Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek zgłosił uwagi do projektu rozdzielającego funkcje szefa MS i Prokuratora Generalnego; wniósł m.in. o uchylenie możliwości odwołania Prokuratora Generalnego przez Sejm z powodu „sprzeniewierzenia się ślubowaniu”.

W połowie lipca resort sprawiedliwości poinformował, że projekt rozdzielający funkcje Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego został wpisany do wykazu prac legislacyjnych rządu, a Rada Ministrów ma go przyjąć jeszcze w tym roku. Skutkiem reformy - jak podkreśla MS - ma być „odseparowanie całej prokuratury od administracji rządowej, gdyż Prokurator Generalny, jako zwierzchnik wszystkich prokuratorów, nie będzie już narażony na ryzyko oddziaływania politycznego, w szczególności tego, którego źródłem mogą być struktury rządowe”.

Ograniczenie kompetencji RPO?

Dzisiaj opinię do projektu nowelizacji ustawy o prokuraturze opublikował Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek.

RPO nie zgłosił uwag do propozycji rozdzielenia funkcji Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego.

Jednak zdaniem RPO przygotowany przez MS projekt może być w przyszłości interpretowany jako pozbawienie Rzecznika Praw Obywatelskich kompetencji do żądania informacji o stanie konkretnej sprawy w prokuraturze.

Byłoby to niekorzystne dla ochrony praw podejrzanych, pokrzywdzonych i innych osób, w których obronie Rzecznik interweniuje - prowadziłoby bowiem do ograniczenia instrumentów koniecznych do stania przez RPO na straży wolności i praw człowieka i obywatela

— zauważa Wiącek.

RPO proponuje wprowadzenie „gwarancji ochrony niezależności prokuratorów przed arbitralnością Prokuratora Generalnego, gdyż projekt czyni ją iluzoryczną, utrzymując m.in. zasady ich delegowania do dowolnej prokuratury”. RPO postuluje uzupełnienie projektu o przesłanki decyzji delegacyjnych podejmowanych przez Prokuratora Generalnego, prokuratorów regionalnych i prokuratorów okręgowych, wymóg uzasadnienia tych decyzji, a także wprowadzenie jakiejkolwiek formy kontroli decyzji o delegacji wbrew woli prokuratora np. przez Krajową Radę Prokuratury.

RPO wnosi także o uchylenie propozycji - w jego ocenie - zagrażającej niezależności Prokuratora Generalnego, umożliwiającej jego odwołanie przez Sejm z powodu „sprzeniewierzenia się ślubowaniu”.

Jak wskazuje RPO, projekt zakłada, że Sejm będzie mógł większością 3/5 głosów odwołać Prokuratora Generalnego przed upływem kadencji „jeżeli sprzeniewierzył się ślubowaniu”. W rocie ślubowania będzie on zobowiązywał się „przestrzegać Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i prawa, strzec praworządności, praw i wolności obywatelskich oraz niezależności prokuratorów, a powierzone mu obowiązki wypełniać bezstronnie, z najwyższą starannością i dbałością o godność powierzonego stanowiska”.

Zważywszy na ogólnikowość wymienionych wartości, które nie mają skonkretyzowanego i precyzyjnego znaczenia w doktrynie i orzecznictwie, trudno przewidzieć, jakiego rodzaju zachowania będą mogły zostać uznane za „sprzeniewierzenie się ślubowani”. Ocena spełnienia tej przesłanki będzie pozostawiona swobodnemu uznaniu większości parlamentarnej. Projekt tworzy swoisty mechanizm odpowiedzialności politycznej Prokuratora Generalnego przed Sejmem. Proponowane rozwiązanie jest więc niespójne z podstawowym założeniem projektu, jakim ma być niezależność Prokuratora Generalnego, który ma być samodzielny wobec władzy ustawodawczej i wykonawczej

— ocenia Wiącek.

Uwagi merytokratyczne i kadencyjność

Wiącek proponuje też podwyższenie minimalnych wymagań stawianych kandydatom na prokuratora prokuratury regionalnej lub okręgowej, tak aby wykazywali się odpowiednim doświadczeniem prokuratorskim, a przynajmniej związanym ze stosowaniem prawa karnego.

Zdaniem RPO, należy też m.in. wprowadzić kadencyjność prokuratorów regionalnych, okręgowych i rejonowych oraz określenie zamkniętego katalogu przesłanek umożliwiających odwołanie przed upływem kadencji.

RPO chwali zapowiedź ustanowienia Rady Społecznej przy Prokuraturze Generalnym, jednak jego zdaniem proponowane rozwiązanie nie realizuje deklarowanych celów. Dlatego Wiącek zaproponował wzmocnienie pozycji Rady Społecznej poprzez przyznanie jej konkretnych narzędzi zapewniających - zgodnie z deklaracją projektu - „udział w sprawowaniu władzy”, np. przez wprowadzenie wymogu konsultacji Rady Społecznej w konkretnych sprawach, wymóg ustosunkowania się przez Prokuratora Generalnego do stanowisk Rady Społecznej, możliwość żądania od Prokuratora Generalnego informacji w niektórych sprawach.

CZYTAJ TEŻ:

— Rozdzielenie funkcji Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego. Projekt został wpisany do wykazu prac legislacyjnych rządu

— Sondaż. Co z rozdzieleniem funkcji ministra sprawiedliwości i prokuratora generalnego? Polacy decydowanie chcą zmiany

maz/PAP