Sejm skierował w środę projekt ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy do dalszych prac w Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych. Wcześniej posłowie odrzucili wniosek Konfederacji o odrzucenie projektu w pierwszym czytaniu.

Za wnioskiem Konfederacji o odrzucenie projektu głosowało 22 posłów, 401 było przeciw, nikt się nie wstrzymał. Tym samym projekt został skierowany do dalszych prac w Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych.

Posłowie przegłosowali też wniosek Marszałka Sejmu o wyznaczenie terminu sprawozdania komisji umożliwiającego rozpatrzenie go na bieżącym posiedzeniu Izby.

Wiceszef MSWiA Maciej Duszczyk mówił w środę w Sejmie, że jedną z podstawowych zmian, które wprowadzi nowelizacja, jest możliwość zmiany obecnego statusu pobytu z ochrony tymczasowej na pobyt tymczasowy. Dodał, że będzie on przyznawany na trzy lata.

Zmiana będzie możliwa po spełnieniu kilku warunków, m.in. posiadania od co najmniej 365 dni aktywnego numeru PESEL UKR. Duszczyk zwrócił uwagę, że wystąpienie o zmianę statusu będzie możliwe, jeśli obywatel Ukrainy będzie miał ważny dokument podróży.

Zmiana statusu pobytowego nie będzie jednak koniecznością, a osoby, które o nią nie wystąpią, nadal będą mogły posługiwać się statusem ochrony tymczasowej.

„To kwestia związana z bezpieczeństwem, ponieważ wszystkie te wnioski będą sprawdzone przez odpowiednie służby: Straż Graniczną, ABW, Policję po to, żeby ewentualnie móc zweryfikować pod kątem bezpieczeństwa państwa osoby, które na terytorium Polski się znajdują” – powiedział Duszczyk.

Wiceszef MSWiA zaznaczył, że regulacja wprowadza także zmianę terminu na uzyskanie numeru PESEL UKR – z dotychczasowych 30 dni na „niezwłocznie”.

Kolejne zmiany to wprowadzenie przepisów umożliwiających wprowadzenie obowiązku szkolnego od 1 września tego roku.

Szacujemy, że od 50-80 tys. dzieci ukraińskich nie uczęszcza tak naprawdę do żadnej szkoły

— mówił Duszczyk.

Dodał, że tylko dzieci w polskim systemie oświaty będą mogły otrzymać świadczenie 800 plus i wszystkie inne świadczenia rodzinne. Zmiana ma wejść w życie od nowego roku.

Wiceszef MSWiA podkreślał, że w regulacji zaproponowano, by z miejsc zbiorowego zakwaterowania korzystały jedynie osoby, dla których jest to niezbędne. Zaproponowano ponadto, by część świadczenia 800 plus „była elementem współpłacenia za pobyt” w takich miejscach.

Duszczyk przedstawił dane, z których wynika, że PESEL UKR ma w Polsce 953 tys. osób, z czego ok. 355 tys. to dzieci, z czego 290 tys. to dzieci w wieku szkolnym. Dodał, że w ostatnich dwóch miesiącach liczba ta spadła o ok. 30 tys.

Zaznaczył, że osoby z PESEL UKR to osoby niepodlegające mobilizacji na Ukrainie.

Wiceminister cyfryzacji Michał Gramatyka zapowiedział, że w formie poprawki poselskiej zostanie zgłoszona zmiana do ustawy dotycząca cyberbezpieczeństwa. Chodzi o to, żeby zawęzić zakres publikacji kodu źródłowego aplikacji mObywatel w taki sposób, aby ujawniać tylko to, co nie zagraża funkcjonowaniu aplikacji i danym użytkowników oraz nie jest związane – jak to ujął Gramatyka – „ze sposobem, w jaki aplikacja komunikuje się z pewnymi zastrzeżonymi przestrzeniami cyberświata”.

Wiceszefowa MEN Joanna Mucha podkreśliła, że każde dziecko ma prawo do edukacji i zachowania własnej tożsamości.

Dzieci ukraińskie zostaną w Polsce albo nie zostaną. Dzisiaj tego nie wiemy, ale prawem każdego dziecka jest to, żeby uzyskało edukację, która jest uszyta na miarę dla tego dziecka

— powiedziała.

W debacie zdecydowana większość klubów i kół opowiadała się za dalszym procedowaniem ustawy. W imieniu klubu PiS taką deklarację złożył b. wiceszef MSWiA, a obecnie poseł PiS Paweł Szefernaker, który jednak ocenił, że powinno się dążyć do stopniowego wygaszania ustawy pomocowej.

Artur Łącki (KO) podkreślał, że w polskim interesie jest wspierać Ukrainę walczącą z rosyjską agresją. Projekt – mówił poseł – „wynika właśnie z poczucia obowiązku i odpowiedzialności za ochronę interesów Polski, a w interesie Polski jest umożliwienie obywatelom Ukrainy ubiegania się o udzielenie zezwoleń na pobyt czasowy na zasadach określonych w projekcie ustawy”. Zaznaczył, że Ukraińcy w Polsce stanowią ogromną wartość dodaną dla polskiej gospodarki. Zadeklarował poparcie projektu.

Bartosz Romowicz (Polska 2050-TD) powiedział, że kluczową zmianą jest powiązanie wypłaty świadczenia na dzieci z ich nauką w polskim systemie oświaty.

Jako klub parlamentarny poprzemy ten projekt

— powiedział.

Zasygnalizował, że w dalszych pracach Polska 2050 chce rozmawiać o poprawce, która umożliwi wypłatę jednorazowej rekompensaty dla samorządów, „które przez lata udostępniały swoje budynki publiczne, np. hale sportowe, na potrzebę organizacji punktów recepcyjnych, jak było to m.in. w Hrubieszowie”. Zwrócił przy tym uwagę, że budynki zostały zniszczone przez lata wskutek naturalnego zużycia i muszą przejść remonty.

Urszula Nowogórska (PSL-TD) omówiła rozwiązania zawarte w projekcie. Również zwróciła uwagę na powiązanie obowiązku szkolnego z wypłatą świadczenia 800 plus.

Arkadiusz Sikora (Lewica) przypomniał, że jego klub już w lutym apelował o szybkie prace nad ustawą i o uproszczenie procedur pobytu i podjęcia pracy, a także wypracowanie spójnego programu pomocy i ochrony osób oraz włączenie ukraińskich dzieci do polskiego systemu oświaty w celu szybszej asymilacji.

Dziękujemy, że tak szybko państwo zareagowaliście na nasze prośby

— mówił.

Dodał, że Lewica opowie się za przyjęciem ustawy.

Jarosław Sachajko (Kukiz‘15) pozytywnie ocenił pomysł połączenia niektórych świadczeń z obowiązkiem szkolnym.

Bardzo dobrze, że ta ustawa uszczelnia różnego rodzaju sposoby nieładnego wyciągania pieniędzy z polskiego budżetu, a tak naprawdę z kieszeni podatników

— mówił.

„Zła dla Ukrainy”

Włodzimierz Skalik z Konfederacji ocenił, że „rozpatrywana ustawa jest zła dla Ukrainy, ponieważ brakuje w niej zachęt dla młodych ukraińskich mężczyzn do wyjazdu na front wschodni do obrony ich ojczyzny” oraz „zła dla Polski, ponieważ w niekontrolowany sposób obciąża w długiej perspektywie polski budżet”. Złożył wniosek o odrzucenie projektu w pierwszym czytaniu. Drugi z posłów Konfederacji Grzegorz Płaczek mówił, że „dalsza pomoc Ukrainie nie może się odbywać kosztem własnych obywateli i kosztem zadłużania przyszłych pokoleń Polaków”.

Projekt ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa zakłada m.in. przedłużenie legalności pobytu Ukraińcom, którym nadano numer Pesel UKR – do 30 września 2025 r., a także powiązanie od przyszłego roku wypłat m.in. 800 plus z obowiązkiem szkolnym dla ukraińskich dzieci.

Przedłuża też dostęp do świadczeń zdrowotnych, rodzinnych i socjalnych, świadczeń wypłacanych przez ZUS i możliwość pobytu w obiektach zbiorowego zakwaterowania.

W nowelizacji wskazano też maksymalny 36-miesięczny okres, w którym uczniowie mogą uczestniczyć w dodatkowych bezpłatnych zajęciach z języka polskiego. Rozwiązanie dotyczyć będzie uczniów, którzy udział w zajęciach rozpoczęli w latach 2022-2023 i 2023/2024.

W projekcie zapisano wprowadzenie nowych zasad potwierdzania tożsamości obywatela Ukrainy ubiegającego się o nadanie numeru PESEL. Jedynym sposobem potwierdzenia tożsamości ma być okazanie ważnego dokumentu podróży.

Projektowana regulacja zakłada ponadto, że od 1 lipca br. finansowanie wsparcia w postaci zakwaterowania i wyżywienia uchodźców z Ukrainy, będących w szczególnie trudnej sytuacji, będzie możliwe jedynie na podstawie podpisanej umowy z właściwym miejscowo wojewodą lub organem samorządowym działającym na polecenie wojewody. Zmienią się także zasady partycypacji w kosztach pobytu i wyżywienia w ośrodkach zbiorowego zakwaterowania tak, aby pobieranie należnych dopłat było bardziej efektywne niż obecnie.

Projekt zakłada też wygaszenie świadczeń związanych z rekompensatą kosztów pobytu i wyżywienia uchodźców wojennych, ponoszonych przez właścicieli lokali prywatnych. Od 1 lipca ma nastąpić też wygaszenie wsparcia dotyczącego finansowania wykonywania fotografii i jednorazowego świadczenia pieniężnego w wysokości 300 zł.

Projekt nowelizacji ustawy powstał we współpracy m.in. z Ministerstwem Edukacji Narodowej, Ministerstwem Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwem Zdrowia i z Kancelarią Prezesa Rady Ministrów.

Ustawa, z wyjątkiem niektórych przepisów, miałaby wejść w życie 1 lipca br.

mly/PAP