Idzie "nowe"! Jan Klata wybrany przez MKiDN na dyrektora Teatru Narodowego. Zasłynął skandalami w Teatrze Starym i ostrą krytyką prawicy

Minister kultury Hanna Wróblewska, po rozmowach z kandydatami, powierzyła funkcję dyrektora Teatru Narodowego w Warszawie Janowi Klacie. Dyrektor obejmie funkcję z początkiem nowego sezonu teatralnego we wrześniu - podało MKiDN. Klata nigdy nie krył swojego antypisowskiego nastawienia. Zasłynął skandalicznymi spektaklami w Teatrze Starym w Krakowie, po których liczne środowiska żądały jego dymisji. W licznych wypowiedziach nie krył niechęci wobec prawicy i konserwatystów. Kilka lat temu w „Newsweeku” zaatakował Bronisława Wildsteina, Jana Pietrzaka i Rafała Ziemkiewicza, twierdząc że „to triumf chama i miernoty”

Jan Klata studiował reżyserię w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie oraz na Akademii Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie. Był asystentem Jerzego Grzegorzewskiego, Jerzego Jarockiego oraz Krystiana Lupy. Na swoim koncie ma ponad 30 spektakli zrealizowanych na deskach polskich i zagranicznych teatrów. W latach 2013–2017 był dyrektorem Narodowego Starego Teatru im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie.

Jego debiutem reżyserskim był „Rewizor” Nikołaja Gogola (Teatr im. Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu, 2003). Pozycję reżysera potwierdziła natomiast oryginalna inscenizacja „Hamleta” Williama Shakespeare’a, zatytułowana „H.” (Teatr Wybrzeże w Gdańsku, 2004). Wśród spektakli wyreżyserowanych przez Jana Klatę największe uznanie zyskały: „Mechaniczna pomarańcza” według powieści Anthony’ego Burgessa (Wrocławski Teatr Współczesny, 2005), „Transfer!” (Wrocławski Teatr Współczesny, 2006), „Szewcy u bram” według Stanisława Ignacego Witkiewicza (TR Warszawa, 2007), „Sprawa Dantona” Stanisławy Przybyszewskiej (Teatr Polski we Wrocławiu, 2008) czy adaptacja „Trylogii” Henryka Sienkiewicza (Narodowy Stary Teatr w Krakowie, 2009).

Za inscenizację „Króla Leara” Williama Shakespeare’a (2013) Jan Klata został laureatem prestiżowej nagrody Złotego Yoricka przyznawanej najlepszej polskiej interpretacji szekspirowskich dzieł. To także laureat Paszportu Polityki i Nagrody im. Konrada Swinarskiego – przyznawanej przez redakcję miesięcznika „Teatr” – dla najlepszego reżysera sezonu.

Skandal w Teatrze Starym

w 2014 gdy Klata był dyrektorem Teatru Starego w Krakowie, wybuchł wielki skandal. Po raz pierwszy przerwano spektakl z powodu oburzenia zniesmaczonych widzów. Publiczność, która przyszła dziś obejrzeć sztukę „Do Damaszku” w reżyserii Jana Klaty, nie wytrzymała poziomu obsceny. Wstyd! Hańba! Dość! To jest Teatr Narodowy! - protestowali. Mimo, że na sali znajdowali się głównie ludzie młodzi, kilkadziesiąt osób opuściło salę. Nie mogli patrzeć na Krzysztofa Globisza kopulującego ze scenografią, ani na Dorotę Segdę wulgarnie imitującą akt seksualny.

CZYTAJ WIĘCEJ: Skandal w Teatrze Starym. Zniesmaczeni widzowie zbojkotowali sztukę. Spektakl przerwano. Jan Klata do gości: „Wynoście się stąd!”. WIDEO

To wydarzenie stało się początkiem licznych apeli o zmianę na stanowisku dyrektora.

Nie będziemy ani zamordystami, ani cenzorami. Twórczość artystyczna to sfera wolności, ale wolność wiąże się z odpowiedzialnością. Pieniądze z podatków powinny być wydawane na kulturę wysoką i na wydarzenia artystyczne, które integrują społeczeństwo, a nie na pospolite prowokacje

– mówił wówczas Jarosław Sellin.

List otwarty

Do ministra kultury prof. Piotra Glińskiego wpłynął wówczas list otwarty z żądaniem zmiany na stanowisku dyrektora Teatru Starego:

Narodowy Stary Teatr w Krakowie, pod kierownictwem Jana Klaty, od paru lat szokuje kierunkiem swojej działalności. (…)

Scena przed laty słynna z wielkich spektakli Konrada Swinarskiego, Jerzego Jarockiego, Andrzeja Wajdy czy Jerzego Grzegorzewskiego, nagradzana za kształtowanie świadomości narodowej, stała się dziś zaprzeczeniem swojej wielkiej tradycji. Świadomość tego faktu jest powszechna w środowisku kulturalnym, choć presja w nim panująca i poprawność polityczna nie wszystkim pozwala o tym mówić otwarcie. Mimo to już kilkakrotnie, w sposób mniej lub bardziej zdecydowany, zgłaszano postulat o odwołanie Jana Klaty z zajmowanego stanowiska. Niestety, nieskutecznie. Nie pomogły apele do ówczesnego ministra kultury, Bogdana Zdrojewskiego, który go na to stanowisko powołał

— czytamy w liście

CZYTAJ TAKŻE: Zelnik za odwołaniem Klaty: „Nie może być tak, żeby beztalencia zawłaszczały dzieła narodowych mistrzów i przekładały je na pseudoszokujące spektakle”

Atakowanie konserwatystów

Jan Klata nigdy nie krył swojej gorącej niechęci do prawicy i konserwatystów.

W 2018 roku udzielał „bezcennych” porad, co zrobić, aby przeżyć rządy PiS.

Czekać. Uczyć się czekać, lawirując pomiędzy biegunami: z jednej strony nie dać się sprowokować i nie uderzyć nieszczęsnego policjanta strzegącego barierki, bo bezradność rodzi agresję. Z drugiej - nie ulec złudzeniu, że „nic się nie dzieje”

— radził w „Newsweeku”.

CZYTAJ WIĘCEJ: Totalna aberracja! Jan Klata radzi w „Newsweeku”, jak przeżyć rządy PiS: „Uczyć się czekać. Nie ulec złudzeniu, że nic się nie dzieje”

Kim zastąpili te elity, których tak bardzo nienawidzą? (…) Żal patrzeć jak to wszystko gnije. Ja nie mam problemu z tym, że suweren zdecydował, że chce mieć teraz bardziej konserwatywnego ministra kultury, który będzie miał nową wizję. Tylko tu nie ma żadnej wizji. To jest ciągły proces gnilny

—stwierdził reżyser w rozmowie z „Newsweekiem” w 2019 roku.

CZYTAJ TAKŻE: Co za „kultura”. Klata w „Newsweeku” atakuje Wildsteina, Pietrzaka i Ziemkiewicza: „To jest przepraszam, triumf chama i miernoty”

Formuła zamknięta konkursu na dyrektora Teatru Narodowego w Warszawie została wypracowana w porozumieniu z przedstawicielami środowiska i dyrekcją Teatru - podaje MKiDN.

PAP/wPolityce/ mall