Historie opowiadane przez Stanleya Kubricka, Petera Weira i Stevena Spielberga, filmy z Gretą Garbo, Garym Cooperem, Melem Gibsonem i Adolfem Dymszą w obsadzie - będzie można obejrzeć podczas przeglądu „Wielka wojna. 100. rocznica”, który w czwartek rozpocznie się w Warszawie.

Projekcje w Iluzjonie, organizowane wspólnie przez Filmotekę Narodową i Muzeum Historii Polski, potrwają aż do grudnia. W programie znajdą się filmy opowiadające o I wojnie światowej lub odnoszące się do niej.

Imprezę zainauguruje polskie kino nieme - pokaz „Szaleńców” Leonarda Buczkowskiego z 1928 r. Tematem jest walka Legionów Polskich o odzyskanie niepodległości. Wśród bohaterów są zaciągający się do Legionów student z Zurychu Jerzy Recki oraz Zofia, córka właściciela dworu, do którego trafia w pewnym momencie ranny Recki.

Inne filmy do obejrzenia w październiku to np.: „Skrzydła” Williama A. Wellmana (USA, 1927), „Mata Hari” George’a Fitzmaurice’a (USA, 1931), „Ścieżki chwały” Stanleya Kubricka (USA, 1957), „Towarzysze broni” Jeana Renoira (Francja, 1937), „Jules i Jim” Francois Truffauta (Francja, 1961), „Gallipoli” Petera Weira (Australia, 1981), „Czas wojny” Stevena Spielberga (USA, 2011), „Żyła sobie baba” Andrieja Smirnowa (Rosja, 2011).

„Skrzydła”, niemy melodramat o lotnikach z czasu I wojny, były pierwszą produkcją nagrodzoną Oscarem dla najlepszego filmu; w obsadzie znalazł się m.in. Gary Cooper. Główną rolę w „Macie Hari” o słynnej kobiecie-szpiegu zagrała Greta Garbo.

W „Ścieżkach chwały” - z Kirkiem Douglasem - w kulminacyjnym momencie I wojny generał Broulard, dowódca wojsk francuskich na froncie zachodnim, nakłania generała Mireau, by rozpoczął samobójczy atak na niemożliwą do zdobycia pozycję niemiecką.

Antywojenny film Kubricka, oparty na prawdziwym epizodzie, to opowieść nie tylko o okrucieństwach wojny, ale także, a może przede wszystkim, o potędze władzy

— zaznaczyli organizatorzy przeglądu.

„Arcydzieło, jeden z najbardziej przekonujących i wnikliwych obrazów antywojennych” - tak określili dramat Renoira „Towarzysze broni”. Scenariusz filmu oparto częściowo na prawdziwych przeżyciach wojennych porucznika Pinsarda, który siedmiokrotnie trafiał do niemieckiej niewoli, za każdym razem dokonując brawurowej ucieczki z oflagu. Bohaterami filmu Renoira są francuscy jeńcy, którzy, „przytłoczeni niewolą i pełną stagnacji atmosferą obozu, w skrajnych warunkach walczą o niezależność duchową i dążą do wolności”. W obsadzie - m.in. Jean Gabin i Erich von Stroheim.

Jim i jego niemiecki przyjaciel Jules - czyli bohaterowie historii opowiadanej przez Truffauta - żyją w Paryżu, należąc do artystycznej cyganerii. Poznają Catherine, kobietę niezależną. Nieśmiały Jules zakochuje się dziewczynie, co nie niweczy jednak przyjaźni z Jimem. Wybucha I wojna. Obaj mężczyźni zostają zmobilizowani. Walczą po przeciwnych stronach. Po wojnie Jules poślubia Catherine. Jednak gdy do domu pary przybywa następnie Jim, Catherine przenosi swoje uczucia na niego.

„Gallipoli” Weira, z Melem Gibsonem w roli głównej, dotyka kwestii narodowej tożsamości Australijczyków. Reżyser sięgnął do epizodu z historii I wojny - w 1915 r. Churchill skierował na przylądek turecki Gallipoli korpus australijsko-nowozelandzki, by atakiem tym osłabić wpływy państw centralnych. Operację niedokładnie przygotowano, zakończyła się klęską, Australijczycy ponieśli ogromne straty. Mimo to bitwa stała się dla nich symbolem patriotycznego zrywu i narodowego zjednoczenia.

Obraz Spielberga (ze zdjęciami Janusza Kamińskiego) to „opowieść o lojalności, nadziei i wytrwałości, rozegrana w scenerii wiejskiej Anglii i Francji czasu I wojny”. Film rosyjski opowiada z kolei, toczącą się w latach 1909-1921, historię Baby, przeciętnej wiejskiej dziewczyny. Przez pryzmat jej życia i miłości ukazane zostają losy państwa, w tym krwawe karty historii.

Kino polskie podczas przeglądu reprezentować będzie, oprócz „Szaleńców”, m.in. „Piękna nieznajoma” (1992) w reż. Jerzego Hoffmana.

Do programu włączono także serial. Miłośnicy komedii mogą przypomnieć sobie czwartą serię brytyjskiej „Czarnej Żmii” z Rowanem Atkinsonem w roli głównej. Akcja toczy się w okopach w czasie I wojny. Podczas gdy szykowane jest kolejne natarcie, jedyny cel kapitana Czarnej Żmii to uniknięcie śmierci - dlatego też opracowuje on plan wydostania się z linii frontu. W okopach towarzyszą mu idealistyczny, nadgorliwy porucznik George i najgorszy kucharz na świecie, szeregowy Baldrick.

Przegląd „Wielka wojna. 100. rocznica” przygotowano pod opieką merytoryczną dr. hab. Michała Kopczyńskiego (strona historyczna) i prof. Ewy Mazierskiej (strona filmoznawcza).

Pełny program dostępny jest na stronie www.iluzjon.fn.org.pl.

mg/PAP