Prawie 40 zdjęć poświęconych Wilnie i Wileńszczyźnie, autorstwa Jana Bułhaka, jednego z najwybitniejszych polskich fotografów XX wieku, pokaże Gdańska Galeria Fotografii, jeden z oddziałów Muzeum Narodowego w Gdańsku. Wernisaż wystawy w czwartek.

Kurator ekspozycji „Vilna/Wilno/Vilnius i Wileńszczyzna w obrazach fotograficznych Jana Bułhaka” Mariola Balińska poinformowała PAP, że prace pochodzą z lat 1910-1934, znajdujących się w Kolekcji Fotografii Kresowej Muzeum Narodowego w Gdańsku.

Tytuł wystawy nie jest przypadkowy. Fotografie Bułhaka są bowiem tak wysmakowane i wystudiowane artystycznie, tak bardzo twórca dbał o kompozycję kadru, że są one bliskie obrazom malowanym

— wyjaśniła Balińska.

Ten sposób fotografowania w estetyce piktorialnej miał swoje źródło w rozważaniach Bułhaka na temat teorii fotografii.

Był jednym z pierwszych polskich teoretyków zajmujących się fotografią. To on ogłosił termin fotografika podczas audycji radiowej w 1929 r. jako równoznaczny z fotografią artystyczną. Jego ambicją było wprowadzić fotografię w obszar sztuk pięknych, aby zdjęcie było równoznaczne z malarstwem czy rzeźbą

— dodała kurator.

W Gdańskiej Galerii Fotografii zobaczyć można będzie wykonane w technice bromowej fotografie Bułhaka przedstawiające pejzaże Wileńszczyzny oraz architekturę Wilna, zwłaszcza okolic Ostrej Bramy. Ponadto, na wystawie pokazane zostaną w formie prezentacji multimedialnej wizerunki 40 szklanych diapozytywów autora z lat 1910-1920 przedstawiające także podwileńskie krajobrazy oraz zabytki miasta.

Jan Bułhak urodził się 6 października 1876 r. w Ostaszynie koło Nowogródka (dzisiejsza Białoruś). Studiował literaturę i historię na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, nauki nie skończył z powodów rodzinnych. Pierwsze zdjęcie wykonał w wieku dziewięciu lat, wkrótce założył w domu profesjonalną ciemnię fotograficzną.

W 1909 r. artysta nawiązał kontakt listowny z głównymi przedstawicielami piktorializmu, zrzeszonymi w Foto-Klubie w Paryżu, m.in. z Konstantym Puyo, Robertem de Sizeranne i Leonardem Missone. W 1912 r. artysta doskonalił warsztat fotograficzny u portrecisty Hugona Erfurtha, odwiedził ośrodki artystyczne Niemiec m.in. Drezno i Monachium. W tym samym roku przeniósł się do Wilna i wspólnie z Ferdynandem Ruszczycem otworzyli pracownię fotografii artystycznej.

Bułhak na zamówienie władz Wilna podjął się inwentaryzacji zabytków i stworzył obszerną dokumentację najciekawszych obiektów architektonicznych miasta. Podczas I wojny światowej pełnił stanowisko miejskiego fotografa. To właśnie Wilno było dla Bułhaka pierwszym i najdłużej podejmowanym przez niego tematem zdjęć.

W 1919 r. objął stanowisko kierownika Zakładu Fotografii Artystycznej Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. W 1944 r. podczas walk wojennych w mieście spłonęła pracownia Bułhaka, a w niej kilkadziesiąt tysięcy zdjęć.

Po 1945 r. przeniósł się do zrujnowanej Warszawy, gdzie powstała jego słynna wystawa „Warszawa oskarża”. W 1946 r. powstał Polski Związek Artystów Fotografów, którego prezesem został Bułhak. W latach 1945-1950 odbył wiele wędrówek po Polsce, fotografując powojenny krajobraz.

Artysta publikował swoje artykuły dotyczące fotografii w najważniejszych fachowych czasopismach okresu międzywojennego. Jest też autorem książek dotyczących teorii fotografii i technik fotograficznych m.in. „Fotografiki” (1931), „Techniki bromowej” (1933), „Bromografiki” (1934), „Estetyki światła” (1935), „Wędrówek fotografa w słowie i obrazie” (1935).

Zmarł 4 lutego 1951 r. w Giżycku (Warmińsko-Mazurskie) podczas kolejnej podróży po kraju z aparatem fotograficznym.

Wystawa zdjęć Wilna i Wileńszczyzny Bułhaka w Gdańsku potrwa do 18 lipca.

MG/PAP