26 lutego 1927 roku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych RP wydało okólnik ogłaszający „Mazurka Dąbrowskiego” hymnem narodowym. Autor melodii opartej na motywach ludowego mazura jest nieznany; słowa napisał Józef Wybicki.

Pieśń powstała jako protest przeciwko wymazaniu Polski z mapy Europy. „Mazurek Dąbrowskiego” towarzyszył Polakom w czasie zrywów niepodległościowych, bitew i wojen.

Historia „Mazurka Dąbrowskiego” zaczyna się w 1797 roku we włoskim miasteczku Reggio Emilia.

To tu w dniach od 16 do 19 lipca, zaraz po przybyciu na miejsce, na pierwszy widok Wojska Polskiego, jak wspomina sam gen. Dąbrowski, Józef Wybicki pisze swoją pieśń. Napoleon miał Marsyliankę, która warta była dla niego 100 pułków artylerii. Podobną bojową pieśń chciał mieć dla swoich legionistów Dąbrowski

– mówił reporter Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Wojciech Trojanowski.

20 lipca 1797 roku po raz pierwszy publicznie zaśpiewana została „Pieśni Legionów Polskich”. Utwór napisany przez Józefa Wybickiego w lipcu 1797 roku podczas pobytu polskich żołnierzy we włoskim Reggio Emilia, który na cześć gen. Jana Henryka Dąbrowskiego nazwano „Mazurkiem Dąbrowskiego”.

Utwór nosił wówczas nazwę „Pieśń Legionów Polskich we Włoszech” i był poświęcony ich organizatorowi i dowódcy - gen. Janowi Henrykowi Dąbrowskiemu. Wybicki ułożył słowa pod dźwięki ludowego mazurka, nieznanego autora. Polski nie ma wówczas na mapie Europy i nikt o niej nie myśli w dalekich Włoszech. Właśnie w takich okolicznościach powstaje pieśń, która mówi: „jeszcze Polska nie zginęła póki my żyjemy”.

Rzucenie rękawicy zaborcom

Z jednej strony mamy tu podważenie osiemnastowiecznego przekonania, że to państwo tworzy naród, że jeżeli nie istnieje państwo, to nie istnieje też naród. Z drugiej strony to rzucenie rękawicy zaborcom, i to w czasach, kiedy na jednego żołnierza polskiego przypadało więcej niż dziesięć tysięcy żołnierzy armii zaborczych - mówił prof. Romuald Morawiecki z AGH w Krakowie i prezes Koła Kombatantów.

„Pieśń Legionów Polskich we Włoszech” od samego początku została przyjęta z entuzjazmem przez Legiony Dąbrowskiego. Już dwa lata później znana była we wszystkich zaborach. Dawny tekst mazurka różnił się nieznacznie od współczesnego, między innymi - słowami: „Jeszcze Polska nie umarła”, teraz śpiewamy - „nie zginęła”, a także liczbą zwrotek - wcześniej było ich sześć, obecnie są cztery.

Od popularnej pieśni do hymnu

„Pieśń Legionów Polskich we Włoszech” została hymnem dopiero 130 lat po jej napisaniu. Przez ten czas jej treść modyfikowano, poddawano cenzurze, a nawet zakazywano wykonywania. Utwór zyskiwał coraz większe znaczenie, stawał się jedną z najważniejszych pieśni patriotycznych, a jego popularność niepokoiła zaborców. Warto wspomnieć choćby, że sam Adam Mickiewicz przywołuje „Mazurek Dąbrowskiego” w „Panu Tadeuszu”, kiedy to główny bohater oddaje się wspomnieniom po powrocie do Soplicowa: „Nawet stary stojący zegar kurantowy/ W drewnianej szafie poznał, u wniścia alkowy./ I z dziecinną radością pociągnął za sznurek,/ By stary Dąbrowskiego posłyszeć mazurek”.

Wraz z wybuchem I wojny światowej odżyły w Polakach nadzieje na odzyskanie niepodległości. „Mazurek Dąbrowskiego” nie schodził z ust nie tylko żołnierzy, ale i cywilów, a od jesieni 1918 roku został nieoficjalnym hymnem II Rzeczypospolitej. W 1926 roku podjęto pracę nad regulacją kwestii hymnu – brano pod uwagę również silną i popularną konkurencję w postaci „Roty”, pieśni „Boże, coś Polskę”, „Warszawianki”, „Chorału” oraz popularnej w środowisku legionowym piosenki „My, Pierwsza Brygada”. Co ciekawe, marszałek Józef Piłsudski chciał, żeby hymnem została pieśń sławiąca jego legiony.

15 października 1926 roku Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego wydało okólnik do Kuratoriów Okręgów Szkolnych w sprawie hymnu narodowego (Nr O. Prez. 11501/26 Dz. Urz. MWRiOP z 1926 r. nr 14, poz. 191), podając 4 zwrotki tekstu „Jeszcze Polska nie zginęła” oraz nuty (tempo allegro, M.M.=92, dynamika forte, mezzoforte), zalecając jednogłosowe wykonanie hymnu i określając załączony tekst jako jedyny, obowiązujący wszystkie szkoły z dniem ogłoszenia (1 listopada 1926 roku).

Polskie Radio / mall