Wielkie serca polskich krezusów. Bestsellerowy „Poczet przedsiębiorców polskich” wzbogacił się o 12 nowych biogramów

Możemy śmiało powiedzieć, że mamy do czynienia z modą na poszukiwanie w historii przedsiębiorczych Polaków. Mnożą się publikacje na temat mało znanych ludzi biznesu, bo sami się bogacimy i chętnie czytamy o tym, że pieniądzem nigdy nie gardziliśmy. Kończy się dominacja mentalności romantyczno-powstańczej i powinniśmy się z tego cieszyć. Wszyscy mamy w pamięci nikczemne postaci Borowieckiego i dwójki jego przyjaciół z „Ziemi Obiecanej“, a także przykry los Stanisława Wokulskiego, który wszedł w posiadanie pierwszych pieniędzy dzięki ożenkowi ze starszą kobietą. Upokorzenie tego ostatniego przez Izabelę Łęcką było widziane jako działanie ręki Opatrzności – ostatnio odkryto nawet, że warszawski przedsiębiorca wydał na pannę Izabelę ponad siedem milionów dzisiejszych złotych. Nie dość, że cwaniak, to jeszcze frajer! Generalnie – w polskiej literaturze i w kinematografii ze świecą można szukać ludzi obrzydliwie bogatych i jednocześnie moralnych oraz współczujących…

Wzbogacone wydanie „Pocztu Przedsiębiorców Polskich“

Tymczasem filantropia była częścią dawnego etosu kapitalistycznego, czego dowodem są nowe życiorysy zamieszczone w nowym wzbogaconym wydaniu „Pocztu Przedsiębiorców Polskich“. Judyta Zbytkower, dostawczyni dla wielu armii, w tym wojska Księstwa Warszawskiego obdarowała częścią swojego ogromnego majątku tuzin organizacji i instytucji. W drugiej połowie XIX wieku działał w Moskwie Władysław Targoński, którego śmiało można nazwać ubezpieczycielem polskich ziemian. Targoński także był filantropem, ale przede wszystkim poświęcał się integracji Polaków w Rosji. Dzięki takim jak ludziom jak on Polacy łatwo się nie rusyfikowali. Ciekawe, że Moskwa czy Petersburg zawsze były przyjaznymi miastami dla Polaków w czasie zaborów; Polacy byli postrzegani jako ludzie Zachodu i potrafiliśmy to wykorzystać.

W czerwcu 1910 roku Stanisław Lubomirski wraz z innymi udziałowcami powołał Warszawskie Towarzystwo Lotnicze „Awiata“. Budowano tam pierwsze polskie aeroplany o drewnianej konstrukcji, szkolono polskich pilotów. Dzięki temu ludzkiemu kapitałowi w II RP szybko rozkwitł przemysł lotniczy. Co ciekawe sam Lubomirski nie latał, bo „życie było mu miłe“, ale wiedział, że Polacy nie mogą być nielotami.

Wielkie marzenia i wielkie przedsięwzięcia

Michał Piotr Radziwiłł, właściciel rozległych dóbr ziemskich na Wschodzie i manufaktur, przede wszystkim jest znany jako człowiek, dzięki któremu możemy się cieszyć pałacem w Nieborowie. To właśnie on, wraz żoną, podźwignął ów majątek z upadku. Dzięki jego poparciu i pomocy finansowej malarz Jan Styka namalował cykl obrazów „Quo Vadis”. Radziwiłł założył także przytułek dla bezdomnych chłopców przy ul. Starej w Warszawie, który nazwał „Nazaretem“, ale największym pomnikiem Michała Piotra i jego małżonki Marii Ewy z Zawiszów jest praska bazylika pw. Najświętszego Serca Jezusowego przy Kawęczyńskiej w Warszawie. Zachwyca do dziś swoją monumentalizmem. Szerzej wielu dzisiejszych mieszkańców Warszawy odkryło ją dopiero, gdy w pobliżu odkryto Fabrykę Trzciny, modny lokal eventowy. Radziwiłłowie celowo ulokowali świątynię na Szmulowiznie, położonej na biednej Pradze, bo wówczas, przed stu laty, posiadanie tak wspaniałej świątyni przywracało ludziom godność.

Kilka kilometrów od owej bazyliki stanął modernistyczny kościół pod wezwaniem Matki Boskiej Zwycięskiej na warszawskim Kamionku. Jego budowę aktywnie wspierał Jan Wedel, pomimo, że sam (jak ojciec i dziadek) był ewangelikiem. Sam chwalił się, że pierwszą swoją wypłatę przeznaczył na cele dobroczynne. Budowniczy i właściciel fabryki czekolady fundował szkolenia młodszym pracownikom. Kiedy umierał w 1960 roku na jego pogrzeb przybyły tłumy dawnych podwładnych, co było prztyczkiem w nos komunistycznym władzom, które zrabowały mu zakład.

Długo by jeszcze wymieniać, co zawdzięczamy naszym krezusom. Ci, którzy mieli wielkie marzenia i wprowadzili w życie wielkie przedsięwzięcia, mieli też wielkie serca. Autorzy „Pocztu wielkich przedsiębiorców“ ciekawie nam o tym opowiadają.

„Poczet przedsiębiorców polskich” – praca zbiorowa (Arkadiusz Bińczyk, Marcin Rosołowski, Wojciech Kwilecki i inni)

Wydawca: Warsaw Enterprise Institute

Partner merytoryczny - Fundacja im. XBW Ignacego Krasickiego

RG