Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wspiera rozwój geotermii poprzez programy priorytetowe przekazując setki milionów na ten cel w ciągu kilku ostatnich lat. 24 listopada br. w Ministerstwie Klimatu i Środowiska odbyła się konferencja prasowa „Wody termalne dla samorządów - gminy otrzymają dofinansowanie NFOŚiGW”.

Rozwój geotermii będącej odnawialnym źródłem energii jest jednym z celów Polityki Energetycznej Polski do 2040 r. Geotermia to potencjał, który powinny wykorzystywać samorządy. Odnawialne źródła energii to nasza przyszłość, dlatego Ministerstwo Klimatu i Środowiska oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wspierają tego typu projekty. Programy priorytetowe cieszą się dużym zainteresowaniem, dlatego ogłaszamy zwiększenie budżetu w naborze programu „Udostępnianie wód termalnych w Polsce

— mówi Piotr Dziadzio, wiceminister klimatu i środowiska, Główny Geolog Kraju, Pełnomocnik Rządu ds. Polityki Surowcowej Państwa.

Celem programów wspierających geotermię jest zwiększenie wykorzystania zasobów wód termalnych w Polsce. Ich efektem będzie zmniejszona emisja gazów cieplarnianych do atmosfery, zmniejszone zapotrzebowanie na zasoby naturalne oraz zastąpienie paliw opałowych nieprzyjaznych środowisku na rzecz odnawialnych źródeł energii. Geotermia to niewątpliwie najlepsze odnawialne źródło energii. Jest stabilne i przewidywalne, ale również stosunkowo tanie, jeśli chodzi o dalszą perspektywę funkcjonowania

— dodaje Artur Michalski, wiceprezes zarządu NFOŚiGW.

NFOŚiGW w swojej ofercie posiada programy, które wspierają rozwój geotermii: „Udostępnianie wód termalnych w Polsce”, „Polska Geotermia Plus”, „Środowisko, Energia i Zmiany Klimatu” MF EOG 2014-2021, Poddziałanie 1.1.1 POIiŚ 2014-2020 Wspieranie inwestycji dotyczących wytwarzania energii z odnawialnych źródeł wraz z podłączeniem tych źródeł do sieci dystrybucyjnej/przesyłowej.

Program „Udostępnianie wód termalnych w Polsce” jest dedykowany wyłącznie wsparciu wykonania pierwszego otworu badawczego, rozpoznawczego, ukierunkowany na efektywne udostępnianie wód termalnych w Polsce. Jest on istotnym działaniem w kierunku wsparcia samorządów w podejmowaniu realizacji inwestycji geotermalnych i odgrywa kluczowe znaczenie dla ograniczenia ryzyka związanego z wykonaniem pierwszego odwiertu badawczego na nieudokumentowanym jeszcze złożu wód termalnych, jako że finansujemy odwiert do 100 %. Budżet programu wynosi 530 mln złotych, z tego 480 mln złotych dotacji i 50 mln złotych pożyczki. Okres wdrażania programu to lata 2020-2028. Nabór wniosków zakończył się 3 października 2022 r. Nabór wniosków pożyczkowych zakończy się 30 listopada 2025 roku.

18 wniosków zostało pozytywnie zaopiniowanych przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska, należą do nich wnioski: Gminy Lesznowola, Gminy i Miasta Grójec, Gminy Barlinek, Gminy Myślibórz, Gminy Nysa, Gminy Strzelce Krajeńskie, Gminy Miasto Szczecin, Gminy Błonie, Gminy Miejskiej Chojnice, Gminy Koluszki, Gminy Jabłonna, Gminy Miejskiej Kraków, Miasta Nowy Dwór Mazowiecki, Gminy Police, Gminy Stare Babice, Miasta i Gminy Serock, Gminy Miasto Sierpc, Gminy Kruszwica. Dzięki decyzji Ministerstwa Klimatu i Środowiska oraz NFOŚiGW o zwiększeniu alokacji środków o 178 mln złotych, kolejne 12 gmin będzie mogło skorzystać z dofinansowania.

Kolejne oferty programowe NFOŚiGW, m.in. program priorytetowy „Polska Geotermia Plus” czy środki unijne, wspierają już etap inwestycyjny związany z budową ciepłowni i dystrybucją ciepła. Działania te  pozwalają uczynić z geotermii istotny element transformacji ciepłownictwa, która ma na celu nie tylko ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, poprawę bezpieczeństwa energetycznego, konkurencyjności i efektywności energetycznej gospodarki, ale również poprawę warunków życia obywateli.

Program priorytetowy „Polska Geotermia Plus. Część 1) Geotermia głęboka” przewiduje kilka rodzajów przedsięwzięć np. budowa nowej lub rozbudowa istniejącej ciepłowni/ elektrociepłowni/ elektrowni geotermalnej/istniejących źródeł wytwarzania energii, opartej na źródle geotermalnym, w tym wykonanie kolejnego geotermalnego odwiertu produkcyjnego lub otworu chłonnego. Modernizacja istniejącej ciepłowni/ elektrociepłowni/ elektrowni geotermalnej/ istniejących źródeł wytwarzania energii, opartej na źródle geotermalnym. Modernizacja istniejącego otworu geotermalnego celem poprawy jego parametrów eksploatacyjnych. Zabiegi techniczne w istniejących otworach geotermalnych wydobywczych i zatłaczających. Rekonstrukcja otworu innego niż odwierconego w celach geotermalnych, w których wystąpiły przypływy wód termalnych.

W ramach programu „Środowisko, Energia i Zmiany Klimatu” MF EOG 2014-2021 przeprowadzony został nabór „Budowa źródeł ciepła wykorzystujących energię geotermalną (geotermia głęboka)” (01.07.2020-31.03.2021). Program oferował dotację do 50% kosztów kwalifikowanych. Beneficjentami są małe, średnie i duże przedsiębiorstwa oraz jednostki samorządu terytorialnego i związki jednostek samorządu terytorialnego. Nabór przeznaczony projektom z zakresu budowy systemów do produkcji energii na bazie źródeł geotermii głębokiej polegającym na: konstrukcji otworów zatłaczających/produkcyjnych na obszarach, na których potencjał geotermalny został potwierdzony poprzez realizację odwiertów próbnych w ramach zrealizowanych projektów badawczych, budowie lub rozbudowie ciepłowni/elektrowni geotermalnych, budowie infrastruktury ciepłowniczej (węzłów ciepłych, wymienników ciepła, połączeń sieciowych) służącej włączeniu ciepła geotermalnego do istniejących systemów ciepłowniczych, wprowadzeniu zmian technologicznych i infrastrukturalnych w istniejących systemach ciepłowniczych (przebudowa), mających na celu włączenie ciepła ze źródeł geotermalnych do ciepła systemowego.

Poddziałanie 1.1.1 POIiŚ 2014-2020 Wspieranie inwestycji dotyczących wytwarzania energii z odnawialnych źródeł wraz z podłączeniem tych źródeł do sieci dystrybucyjnej/przesyłowej obejmuje budowę lub przebudowę jednostek wytwarzania energii wykorzystujących energię wiatru (pow. 5 MWe), biomasę (pow. 5 MWth/MWe), biogaz (pow. 1 MWe), wodę (pow. 5 MWe), energię promieniowania słonecznego (pow. 2 MWe/MWth) i energię geotermalną (pow. 2 MWth). W ramach 7 naborów wpłynęło 18 wniosków o dofinansowanie w formie dotacji na 300,3 mln zł. Zawarto 8 umów na 220,2 mln zł. Z powyższych 8 projektów 6 skorzystało również z dofinansowania w formie pożyczki na uzupełnienie wkładu własnego w zakresie wydatków kwalifikowanych w ramach programu priorytetowego Wsparcie projektów realizowanych w ramach podziałania 1.1.1. Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014–2020. Łączna kwota tych pożyczek wynosi 150,9 mln zł. Nabór ciągły tego programu będzie trwał do 22.12.2023 r. i w dowolnym momencie realizacji projektu (przed jego zakończeniem) o to wsparcie można wystąpić.

W latach 1995-2022 udzielono dofinansowanie na prace badawcze/rozpoznawcze w geotermii ze środków NFOŚiGW na 46 projektów (wykonanie badawczych otworów geotermalnych) na łączną kwotę dotacji 583,5 mln zł, z tego: w latach 1995- 2016 roku – 20 otworów na łączną kwotę dotacji 86 mln zł, w latach 2016-2022, w ramach programów priorytetowych geologicznych 11 otworów na łączną kwotę dotacji 268,3 mln zł (w tym Szaflary 107,2 mln zł – otwór do głębokości 7 km), w roku 2021, w ramach programu priorytetowego Udostępnianie wód termalnych w Polsce 15 otworów na łączną kwotę dotacji 229,2 mln zł. (Gąsawa, Jasienica, Wągrowiec, Trzebnica, Oława, Łowicz, Otwock, Wołomin, Inowrocław, Piastów, Gniezno, Żyrardów, Głuszyca, Dębno, Smyków).

Wzmożone finansowanie w ostatnich latach jest spowodowane potrzebą wykorzystania potencjału geotermalnego Polski. Do najbardziej perspektywicznych obszarów pod względem ujmowania i zagospodarowania wód termalnych należą Podhale oraz rejon ciągnący się od Szczecina aż po Góry Świętokrzyskie, gdzie największe korzyści przyniesie eksploatacja wód z poziomów dolnej kredy i dolnej jury.

Konferencja prasowa odbyła się 24 listopada 2023 roku w siedzibie Ministerstwa Klimatu i Środowiska, w której wzięli udział Piotr Dziadzio, wiceminister klimatu i środowiska, Główny Geolog Kraju, Pełnomocnik Rządu ds. Polityki Surowcowej Państwa oraz Artur Michalski, wiceprezes NFOŚiGW.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) jest liderem we wdrażaniu programów zmieniających na lepsze jakość życia w Polsce. Od ponad 34 lat inicjuje i wspiera działania na rzecz środowiska i transformacji energetycznej. Podległa Ministerstwu Klimatu i Środowiska instytucja finansuje i współfinansuje przedsięwzięcia proekologiczne. Dzięki środkom NFOŚiGW uruchomiono inwestycje o wartości ponad 290 mld zł z czego prawie 2/3 dzięki środkom własnym NFOŚiGW. Z jej wsparcia korzystają zarówno przedsiębiorcy, samorządy i administracja państwowa, jak i uczelnie, organizacje pozarządowe i osoby prywatne.