Racja stanu i bezpieczeństwo społeczności są priorytetami, które Ministerstwo Klimatu i Środowiska wyznacza w swojej polityce ekologicznej. W tym kontekście, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) w ściślej współpracy z funduszami wojewódzkimi podejmuje konsekwentne działania programowe i decyzje finansowe mające na celu zwiększenie i unowocześnienie wyposażenia straży pożarnej. Dzięki temu strażacy są w stanie lepiej spełniać swoje misje, a poczucie bezpieczeństwa w lokalnych społecznościach i całym kraju staje się silniejsze i bardziej pewne. Aktualnie NFOŚiGW realizuje szereg programów finansowych, które stale podnoszą poziom wyposażenia i tym samym możliwości Państwowej Straży Pożarnej, a także jednostek ochotniczych.

Polski system pożarnictwa jest wzorcowo zorganizowany na tle innych krajów europejskich i światowych. Składa się on z Państwowej Straży Pożarnej (PSP) oraz gęstej sieci Ochotniczych Straży Pożarnych (OSP). PSP to ogólnokrajowa formacja zawodowa, wyposażona w specjalistyczny sprzęt najwyższej klasy. Od momentu powstania w 1991 roku, system ratowniczo-gaśniczy stale się rozwija i unowocześnia, również dzięki wsparciu ze strony Ministerstwa Klimatu i Środowiska przy udziale środków NFOŚiGW i WFOŚiGW. Strażacy zawodowi i ochotnicy skutecznie współdziałają podczas akcji ratowniczych oraz przy tworzeniu szkoleń i programów informacyjnych dotyczących zagrożeń. Aby zapewnić jeszcze bardziej sprawną i skuteczną pracę obu formacji (PSP i OSP), resort klimatu i środowiska, za pośrednictwem NFOŚiGW i WFOŚiGW, realizuje programy pomocowe dla strażaków, głównie w formie dotacji.

Warto wspierać strażaków – chronią nasze życie, zdrowie i mienie

Oprócz tradycyjnych zadań związanych z gaszeniem pożarów, które stanowią obecnie jedynie około 15-20 procent interwencji, strażacy skupiają się głównie na walce z klęskami żywiołowymi i innymi zagrożeniami miejscowymi, w tym szczególnie na ratownictwie drogowym i usuwaniu skutków wypadków komunikacyjnych. Dużą część ich działań stanowią również interwencje medyczne, co często jest mało znane opinii publicznej, podobnie jak działanie w obszarach: technicznym, wodnym, poszukiwawczo-ratowniczym, chemicznym i ekologicznym.

Ekologiczny aspekt oraz kwestie ochrony środowiska jasno tłumaczą, dlaczego instytucje związane z Ministerstwem Klimatu i Środowiska, takie jak NFOŚiGW oraz 16 funduszy wojewódzkich wyjątkowo aktywnie wspierają finansowo straż pożarną. W obliczu zmian klimatycznych i powtarzających się ekstremalnych zjawisk pogodowych, takich jak ulewy, długotrwałe susze, burze i trąby powietrzne, rola strażaków w likwidacji skutków klęsk żywiołowych staje się szczególnie istotna. Dotyczy to nie tylko sektora transportu i energetyki, ale również zabezpieczenia prywatnych domów i posesji.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej jest największą w kraju instytucją publiczną zajmującą się finansowaniem ekorozwoju Polski, co w sposób istotny przyczynia się do poprawy bezpieczeństwa i jakości życia Polaków. W tym kontekście istotnym obszarem wsparcia są służby ratownicze, a zwłaszcza strażacy z PSP i OSP. Bezpieczeństwo i jakość życia społeczeństwa polskiego, zarówno na poziomie ogólnokrajowym, jak i regionalnym, są stale w centrum uwagi NFOŚiGW. W tym kontekście zaspokajanie potrzeb służb ratowniczo-gaśniczych pozostają jednym z głównych priorytetów Narodowego Funduszu.

Ochronić Polaków przez skutkami zmian klimatu

Ważnym narzędziem finansowego wsparcia dla zawodowej straży pożarnej jest obecnie wdrażany przez NFOŚiGW program o nazwie „Adaptacja do zmian klimatu. Celem tego programu jest podniesienie poziomu ochrony przed skutkami zmian klimatu oraz zagrożeń naturalnych, a także rozpowszechnienie nowoczesnych, efektywnych i skutecznych rozwiązań mających na celu poprawę jakości życia mieszkańców oraz zwiększenie odporności na skutki zmian klimatu. Ten program jest zgodny z strategicznymi planami rządowymi, w tym z „Polityką ekologiczną państwa 2030”.

Jednym z wskaźników osiągnięcia celów tego programu jest finansowa pomoc dla PSP w zakupie sprzętu do prowadzenia akcji ratowniczych i usuwania skutków zagrożeń, obok innych inicjatyw, takich jak retencjonowanie wody. Budżet programu, który jest realizowany w latach 2022-2027, wynosi do 1,15 mld zł, z czego do 400 mln zł przeznaczono na bezzwrotne dofinansowanie (dotacje) i do 750 mln zł na zwrotne dofinansowanie (preferencyjne pożyczki). Wśród beneficjentów programu, obok jednostek samorządu terytorialnego, podmiotów świadczących usługi publiczne i instytucji zajmujących się ochroną środowiska, kluczowe miejsce zajmuje służba ratownicza, a w szczególności Państwowa Straż Pożarna. W praktyce, NFOŚiGW oferuje dofinansowanie dla PSP zakupu specjalistycznych wozów strażackich wraz z odpowiednim wyposażeniem i oprzyrządowaniem. Wnioski o wsparcie są składane w ramach „Porozumienia w sprawie współdziałania w zakresie zwalczania zagrożeń środowiska”, które zostało zawarte między Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji a Ministrem Klimatu i Środowiska w lutym 2021 roku.

Dzięki temu programowi, Polacy mogą czuć się bezpieczniej, gdyż w 2022 roku sfinansowano zakup 195 nowoczesnych wozów strażackich z pełnym wyposażeniem dla PSP, a w 2023 roku planuje się zakup kolejnych 149 pojazdów. To zdecydowanie przyczynia się do podniesienia zdolności reagowania na zagrożenia i poprawy jakości pracy służb ratowniczych.

„Duży Strażak”, czyli wozy dla strażaków-ochotników

Druhowie z Ochotniczych Straży Pożarnych również otrzymują szerokie wsparcie resortu klimatu i środowiska, a istotnym programem priorytetowym dla nich jest „Ogólnopolski program finansowania służb ratowniczych. Dofinansowanie zakupu specjalistycznego sprzętu wykorzystywanego w akcjach ratowniczych”. W ramach tego programu, NFOŚiGW wspólnie z wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej, udziela dofinansowania, co pozwala na współfinansowanie zakupu samochodów ratowniczo-gaśniczych dla OSP. Program, realizowany w latach 2018-2025, ma budżet do 623 mln zł, w całości przeznaczony na bezzwrotne dotacje. Celem programu jest zakup co najmniej 2130 pojazdów dla OSP.

Mechanizm wsparcia, zwany „Dużym Strażakiem” ze względu na skalę finansowania i rodzaj sprzętu jest efektywny i dobrze sprawdzony w praktyce. NFOŚiGW zawiera umowy z poszczególnymi WFOŚiGW na zakup samochodów dla OSP, WOPR i GOPR, tj. podmiotów wskazanych na liście zatwierdzonej przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministra Klimatu i Środowiska, na podstawie wcześniej wspomnianego porozumienia. Nabory wniosków o dofinansowanie zakupu specjalistycznego sprzętu wykorzystywanego w akcjach ratowniczych, prowadzonych przez OSP, są ogłaszane przez wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej w ramach „Ogólnopolskiego programu finansowania służb ratowniczych”.

Pieniądze, które oznaczają ochronę życia, zdrowia i mienia

Skala wsparcia finansowego udzielonego przez NFOŚiGW we współpracy z WFOŚiGW dla Ochotniczych Straży Pożarnych (OSP) jest imponująca, a liczby zakupionych pojazdów w ostatnich latach rosną w znaczący sposób.

Przykładowo, w roku 2018, wypłaty dla strażaków-ochotników z NFOŚiGW za pośrednictwem 16 wojewódzkich funduszy wyniosły niemal 71,7 mln zł, co pozwoliło na zakup 373 samochodów ratowniczo-gaśniczych dla OSP. W roku 2019, wsparcie finansowe wzrosło znacznie, osiągając ponad 108 mln zł, co przełożyło się na zakup 493 pojazdów. Pomimo trudnego pandemicznego roku 2020 skala wsparcia finansowego dalej wzrosła, przekraczając 125 mln zł i pozwoliła na zakup 447 samochodów dla OSP.

Umowy na lata 2021-2023 nie zostały jeszcze ostatecznie zamknięte, ale wyznacznikiem skali wsparcia są kwoty zawartych umów. W samym tylko roku 2023, umowy na kwotę 194 mln zł umożliwią zakup 661 pojazdów ratowniczo-gaśniczych dla OSP. Łącznie w latach 2018-2023, dofinansowanie wynikające z faktycznych wypłat i umów przekroczyło 572 mln zł, co przełożyło się na zakup imponującej liczby 2391 samochodów ratowniczo-gaśniczych dla druhów z OSP. To potwierdza zaangażowanie NFOŚiGW i WFOŚiGW w efektywne wspieranie i rozwój strażaków ochotników, co w rezultacie przekłada się na zwiększenie zdolności reagowania na zagrożenia i poprawę bezpieczeństwa społeczeństwa.

„Mały Strażak” – wyposażenie i sprzęt dla strażaków z OSP

Kolejnym istotnym programem priorytetowym jest „Ogólnopolski program finansowania służb ratowniczych. Dofinansowanie zakupu sprzętu i wyposażenia jednostek Ochotniczych Straży Pożarnych”. Celem tego programu jest podniesienie gotowości bojowej lokalnych służb ratowniczych poprzez dostarczenie jednostkom OSP odpowiedniego sprzętu niezbędnego nie tylko do gaszenia pożarów, ale także do zapobiegania i likwidacji skutków katastrof naturalnych, ekstremalnych zjawisk atmosferycznych i awarii technicznych, które mogą zagrozić życiu, zdrowiu ludzi, mieniu lub środowisku naturalnemu.

Lista rzeczowego sprzętu i wyposażenia, które mogą być zakupione dzięki dotacjom, jest bardzo długa. Obejmuje ochronne wyposażenie strażaka (ubrania, buty, rękawice, hełmy, maski, itp.), sprzęty łączności (radiotelefony, megafony, syreny, itp.), a także sprzęty uzbrojenia i techniki specjalnej (drabiny, agregaty prądotwórcze, motopompy pożarnicze, węże, prądownice, kurtyny wodne, wytwornice piany, piły, pilarki, nożyce, urządzenia hydrauliczne, itp.). Budżet na realizację „Małego Strażaka”, wynosi 104 mln zł, a program będzie realizowany w latach 2020-2024. Wskaźnikiem osiągnięcia celu programu jest wsparcie co najmniej 4160 jednostek służb ratowniczych, zakładając, że każde z WFOŚiGW udzieli wsparcia w formie bezzwrotnych dotacji co najmniej 260 jednostkom OSP ze swojego województwa.

Mechanizm dofinansowania w tym programie działa dwustopniowo: NFOŚiGW przekazuje środki wojewódzkim funduszom ochrony środowiska i gospodarki wodnej, a następnie konkretnym jednostkom OSP. W Polsce działa ogromna liczba jednostek OSP, ponad 4900 włączonych do krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego (KSRG) i dodatkowo prawie 12 tysięcy jednostek spoza tego systemu, które mogą liczyć na wsparcie finansowe, aby podnosić swoją gotowość do działania w różnych sytuacjach zagrożenia.

Dofinansowywanie straży pożarnej – podstawa bezpieczeństwa, a nawet racja stanu

Poprzez finansowe wsparcie dla straży pożarnej, NFOŚiGW i WFOŚiGW wykazują szacunek dla ciężkiej i odpowiedzialnej pracy, jaką pełnią strażacy, oraz dbają o dobro całego polskiego społeczeństwa. W dobie różnorodnych zagrożeń natury ekologicznej, klimatycznej i geopolitycznej, szczególnie związanych z wojną na Ukrainie, zapewnienie odpowiedniego wyposażenia i szkolenia dla strażaków jest nie tylko kwestią priorytetową dla Ministerstwa Klimatu i Środowiska, ale stanowi kluczowy element polskiej racji stanu.

Dążenie do ochrony środowiska naturalnego i dbałość o bezpieczeństwo społeczności są wzajemnie powiązane, a finansowe wsparcie dla służb ratowniczych, takich jak straż pożarna, przyczynia się do wzmocnienia odporności kraju na różnego rodzaju zagrożenia. Poprawa warunków służby dla strażaków i unowocześnienie ich wyposażenia pozwala im skuteczniej działać w sytuacjach kryzysowych i ratować życie oraz mienie obywateli. W ten sposób państwo podejmuje istotne działania na rzecz ochrony swoich obywateli i zwiększenia poczucia bezpieczeństwa całego społeczeństwa.